Amiternum en de catacomben van San Vittorino: van Romeinse grandeur tot vroege christelijke devotie
- Ingrid
- 14 aug
- 3 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 17 aug
Wie vanuit L’Aquila de SS80 volgt, rijdt in enkele minuten terug in de tijd. Aan de rand van het huidige San Vittorino liggen, rustig in het landschap, de resten van Amiternum: ooit een bloeiende stad van de Sabijnen, in 293 v.C. ingelijfd bij het Romeinse Rijk. Dankzij haar strategische ligging aan de kruising van de Via Caecilia, de Via Claudia Nova en twee takken van de Via Salaria groeide Amiternum in de eerste eeuw uit tot een welvarende stad. Hier werd de geschiedschrijver Sallustius (86–35 v.C.) geboren, en de overblijfselen van zijn stad getuigen nog altijd van haar vroegere status.
Langs de hoofdweg liggen de indrukwekkende resten van het Romeinse theater, dat met zijn capaciteit van meer dan tweeduizend toeschouwers het culturele hart van de stad moet zijn geweest. Iets verderop staat het amfitheater, waar de inwoners zich konden vergapen aan gladiatorengevechten en spektakel. Een klein museumpje, vooral in de zomer geopend, bewaart vondsten die de ruïnes weer tot leven wekken. Klik op de pijl rechts om de fotoserie te bekijken.
Een onopvallende kerk met een verborgen wereld
Even verder, in het dorp San Vittorino, staat de Chiesa di San Michele Arcangelo. Aan de buitenkant lijkt het een gewone dorpskerk, maar achter de muren schuilt een bijzondere gelaagdheid van geschiedenis. De huidige kerk bestaat uit een ‘nieuw’ gedeelte met een schip, transept en apsis, versierd met dertiende-eeuwse fresco’s, en een ‘oude’ kerk die afgescheiden is door een muur met een eenvoudige deur.
Achter die deur begint een ander verhaal: daar betreed je Vaticaans grondgebied en krijg je toegang tot de catacomben. De ingang ligt ook in het transept, maar hoe je er ook binnenkomt, je doet dat altijd onder begeleiding van de pastoor. Bezoek is uitsluitend mogelijk op afspraak via de Parrocchia di San Michele Arcangelo (Via della Canonica 6, 67010 S. Vittorino Amiterno, tel. 0862 463010 / mob. 346 2166953).
Een van de belangrijkste catacomben van Abruzzo
Buiten Rome zijn vroegchristelijke catacomben zeldzaam. In Abruzzo zijn alleen die van Castelvecchio Subequo, Beffi en San Vittorino bekend en juist deze laatste behoren tot de belangrijkste van de regio. Onder de kerk strekt zich een complex uit van meer dan honderd grafnissen, uitgehouwen in een ondergrond die dankzij haar samenstelling ideaal was voor begrafenissen.
Het hart van het complex is het graf van Sint Victorinus, geboren in Amiternum en stichter van het plaatselijke bisdom. Volgens de overlevering werd hij in 96 n.C., tijdens de regering van Trajanus, gemarteld: vastgebonden en ondersteboven neergelaten in een bron met zwavelhoudend water, waar hij na drie dagen stierf. Zijn lichaam werd naar Amiternum teruggebracht, en rond zijn graf groeide een begraafplaats die in de loop van de vierde eeuw werd uitgebreid.
Vandaag leidt een zacht verlichte gang naar drie grotten en drie kamers, deels uitgehouwen in de rots, deels bekleed met metselwerk. Opmerkelijk is de altaartafel met een inscriptie uit de vijfde eeuw van Quodvultdeus, bisschop van Amiternum, nog steeds aanwezig op de oorspronkelijke plek. In de twaalfde eeuw werd boven de catacomben een nieuwe kerk gebouwd door bisschop Dodone van Rieti, in een tijd waarin kerkelijke en wereldlijke machtsverhoudingen in Abruzzo sterk in beweging waren.
Stilte vol betekenis
Wie de catacomben bezoekt, merkt dat de stilte er niet kil of onheilspellend is, maar eerder een rust ademt die eeuwen overspant. Hier werden christenen niet alleen begraven, maar er werd ook gebeden in de nabijheid van een martelaar, in de hoop op voorspraak en in het vertrouwen op de wederopstanding. Fresco’s, Romeinse zuilen en middeleeuwse bouwfragmenten getuigen van een lange, ononderbroken verering.
Een bezoek aan Amiternum en de catacomben van San Vittorino is daarmee meer dan een wandeling door stenen resten: het is een reis door de lagen van de geschiedenis, van de Romeinse grandeur boven de grond tot de ingetogen devotie onder de aarde.
Opmerkingen