In Ortona, aan de kust van de provincie Chieti, wordt in het eerste weekend van mei het Festa di San Tommaso Apostolo, Sint Thomas Apostel, gehouden, ook bekend als het Festa del Perdono (feest van Vergeving), ter ere van de patroonheilige van de stad.
De kern van La Festa vormen de plechtigheden rondom de heilige. Het héle programma is echter een mengeling van religieuze vieringen, processies, folklore en tradities en moderne feesten en concerten.
La Festa del San Tommaso of ook wel La Festa del Perdono
Het feest gaat terug tot 1258, toen de overblijfselen van Sint Thomas in Ortona terecht waren gekomen en de paus ter gelegenheid daarvan ieder jaar op 6 mei een volledige aflaat verleende. Zijn opvolger Sixtus IV liet in zijn bul van 3 juli 1479 weten dat die aflaat ieder jaar verleend werd “aan de echt berouwvolle gelovigen die gebiecht hadden en devoot een bezoek brachten aan de kerk van St. Thomas op de eerste zondag van mei”. Daarmee kwam hij tegemoet aan de behoefte van de gelovigen, want met het naderen van de zomer kwamen massa’s pelgrims naar het graf van de heilige om te bidden. Van 1479 tot 1949 volgen de pauselijke bullen elkaar op, waarin de toekenning van de aflaat steeds opnieuw werd bekrachtigd. Na het Tweede Vaticaans Concilie werd de bevoegdheid om aflaten te verlenen aan de bisschoppen doorgegeven, die de koers van de pausen volgden. Om die reden verleent de bisschop van Lanciano-Ortona nog steeds aan de vooravond van de eerste zondag van mei een volledige aflaat aan de gelovigen die naar het graf van de apostel komen om te bidden en ‘in genade Gods’ zijn.
Het programma rond de heilige: de Corteo delle Chiavi
Op de donderdag voor het eerste weekend van mei vindt eerst de verkiezing plaats van de Dame van de Zilveren Sleutels, bij het Teatro Comunale. Deze dame heeft een belangrijke rol bij de historische stoet die zaterdag plaats vindt:
Op zaterdag is er om 16.30 uur een historische stoet, de Corteo delle Chiavi, die vanaf het Palazzo Farnese (residentie van Margaretha van Parma, zie verderop) naar de Kathedraal loopt door de straten van het historische centrum. Figuranten in kostuums uit de renaissance (edelen, ridders, vendelzwaaiers, musici, krijgers) begeleiden de op donderdag uitverkoren dame die de zilveren sleutels draagt van de 19e-eeuwse reliekschrijn van de heilige Thomas, waarin diens relikwieën worden bewaard. De sleutels worden overgedragen aan de religieuze autoriteiten, die zorgdragen voor het tonen van de buste van de heilige en voor de afkondiging van de volledige aflaat.
Historische achtergrond van de Corteo delle Chiavi: de Stoet van de Sleutels
In 1475 probeerden enkele mannen uit Ortona de overblijfselen van St. Thomas te stelen, met als doel ze te koop aan te bieden aan de Republiek Venetië. De criminelen deden hun heiligschennende poging tot diefstal ‘s nachts, daarbij geholpen door de priester die de enige sleutel van de kist met de relieken van de apostel had, maar ze werden tegengehouden door de wonderbaarlijke tussenkomst van de heilige.
Na deze episode werd een beschermend hek gebouwd voor het altaar van St. Thomas en het bewaren van de sleutels werd een prestigieuze en eervolle taak.
Op 15 augustus 1599 kocht de burgemeester van Ortona, als blijk van zijn band met de heilige en gehoor gevend aan een verzoek van de bisschop, op eigen kosten een keten met twee grote hangsloten voor het hek voor het altaar. Twee sleutels werden gegeven aan twee gekozen raadsleden, twee aan de bisschop en één hield hij voor zichzelf. Sindsdien draagt een dag vóór het feest van Vergeving een vertegenwoordiger van de burgemeester in een stoet de sleutels, geplaatst op een kussen en geeft die in de kathedraal aan de bisschop voor de officiële opening.
In 1977 werd een historische optocht gecreëerd, die een dame begeleidt, uitverkoren uit alle meisjes van de stad, die de sleutels naar de kathedraal brengt. In de tachtiger jaren werd de optocht gesitueerd in het einde van de 16e eeuw, de tijd waarin Margaretha van Parma in Ortona verbleef. Margaretha van Parma, de buitenechtelijke, maar erkende dochter van Karel V van Spanje, die bij ons vooral bekend is geworden als landvoogdes van de Habsburgse Nederlanden (van 1559 tot 1567), was geboren in de Nederlanden, maar opgegroeid in Italië. Daar keerde ze naar terug, toen Alva in de Nederlanden was aangesteld en daar een ijzig streng bewind voerde. In Italië werd zij in l’Aquila gouverneur van de Abruzzen. Ze had onder meer paleizen in Campli, Penne en Ortona. In Ortona is zij in 1586 overleden.
Het programma rond de heilige: de Ceremonie van de Gave
Op zondagochtend vindt de parade en de Ceremonie van de Gave aan de heilige Thomas plaats, waarbij de vertegenwoordigers van het volk offers brengen aan de patroonheilige: de eerste vruchten van de producten die worden geteeld en vervaardigd in Ortona en omgeving. Ook dit gebruik stamt al uit de periode dat de relikwieën van Sint Thomas in Ortona kwamen. De stad wil daarmee haar dankbaarheid jegens en verering van de heilige uitdrukken. De geschenken, in natura en in geld, werden van oudsher door de gelovigen verzameld en gebruikt om de armen te helpen en om de kathedraal te verfraaien. In de periode na de Eerste Wereldoorlog bestond het geschenk alleen uit brood, in manden gedragen door de vrouwen van Ortona. In de jaren zeventig is de ceremonie van de Gift aanzienlijk veranderd in historische, folkloristische kostuumparade.
Het programma rond de heilige: de processie van de buste van Sint Thomas
Op zondagavond wordt de zilveren buste van Sint Thomas in processie rondgedragen.
Foto's afkomstig van Ortona Live op Facebook, tenzij anders aangegeven (beweeg muis over foto voor verantwoording)